Rusini z galicyjskich pułków piechoty polegli w walkach pod Sterkowcem-Dziekanowem

Od 24 lutego 2022 r. armia ukraińska zmaga się z inwazją armii rosyjskiej. Mimo że starcie przypomina walkę biblijnego Dawida z Goliatem, to zdecydowany opór Ukraińców wstrzymuje marsz armii rosyjskiej. Jak podkreśla wielu ekspertów – dzisiaj na Ukrainie waży się też los Polski, państw bałtyckich i wielu innych krajów europejskich. Zdecydowana obrona i jej wsparcie przez nasz kraj jest także w naszym interesie, byśmy w perspektywie kilku lub kilkunastu lat nie musieliśmy przeżywać tego co dzieje się za nasza wschodnią granicą.

Osobom, które znają historię regionu nie trzeba przypominać, że ponad 107 lat temu tereny Powiatu Brzeskiego były miejscem krwawych zmagań, w których niemałą rolę odegrali żołnierze armii austro-węgierskiej rekrutujący się Galicji Wschodniej. Wśród nich spory odsetek stanowili żołnierze jak to wówczas określano narodowości rusińskiej, a dzisiaj powiedzielibyśmy narodowości ukraińskiej.

19 listopada 1914 roku rosyjski „walec parowy” dotarł na przedpola Brzeska. W krwawych kilkudniowych zmaganiach z moskiewskim najeźdźcą wzięły udział m.in. galicyjskie pułki piechoty z Czortkowa (95 pułk piechoty) i Brzeżan (55 pułk piechoty) .

Rosyjskim „walcem parowym” ówczesna carska propaganda nazywała potężną ofensywę zmierzającą w kierunku Krakowa. W pierwszych miesiącach wojny dowództwo rosyjskie zamierzało poprzez tereny południowej Małopolski rozwinąć zasadniczą ofensywę w kierunku Śląska, Moraw, a dalej w stronę serca monarchii austriackiej – Wiednia. Siły rosyjskie odnotowały szereg sukcesów w tym czasie – zdobyły Lwów i obległy twierdzę przemyską. Ich celem stał się Kraków. Przedpola Krakowa stały się polem ciężkich walk odwrotowych, w których wzięło udział ponad 400 tysięcy po obu stronach frontu. O tym jak zażarte były to walki świadczą liczne cmentarze wojenne. Tam gdzie udało się ustalić nazwiska poległych na tablicach pamiątkowych możemy przeczytać zarówno polskie nazwiska, jak i te brzmiące z ukraińska.

Przykładowo badania prowadzone przez Mariana Stolarczyka oraz Jerzego Drogomira pozwoliły ustalić nazwiska 24 pochowanych żołnierzy na cmentarzu nr 279 w Dziekanowie.

Skład narodowościowy 55 pułk piechoty w 1914 r. przedstawiał się następująco: 26% stanowili Polacy, 59% Rusini, a pozostałe 15 pozostałe narodowości monarchii austro-habsurskiej.

Skład narodowościowy 95 pułk piechoty w 1914 r. przedstawiał się następująco: 21% stanowili Polacy, 70% Rusini, a pozostałe 9 pozostałe narodowości monarchii austro-habsurskiej.

Lista poległych 95 pułk piechoty z Czortkowa

http://wicy.webd.pl/polegli/pulk2.php?lng=pl&jedn=647

Lista poległych 55 pułk piechoty z Brzeżan

http://wicy.webd.pl/polegli/pulk2.php?lng=pl&jedn=607

Szerzej o przebiegu walk z 1914 r. można przeczytać w opracowaniu Wacława Szczepanika pt.:

Sterkowiec-Dziekanów podczas I wojny światowej. Dostępne jest w wersji elektronicznej pod adresem:

https://brzesko.ws/_brzesko/documents/historia/sterkowiec/ws_dziekanow-279.pdf

—

foto: Piotr Olczak